Wanneer burgers zoals u en ik een onverkwikkelijke ervaring opdoen met een overheidsinstantie kunnen we daar in eerste instantie over klagen bij die overheidsinstantie zelf, die daarvoor doorgaans een hele klachtenregeling heeft ingericht. Komen we er dan nog niet uit, dan kunnen we nog een beroep doen op de Nationale Ombudsman, die onafhankelijk en onpartijdig tussen ons en de overheid moet staan.

Die Nationale Ombudsman onderzoekt onze klacht over de gedraging van de overheidsinstantie waarmee we overhoop kwamen te liggen – en een mooie bijkomstigheid is dat iedere betrokkene verplicht is om aan zo’n onderzoek mee te werken.

De Nationale Ombudsman wordt aangesteld door de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Er is een heuse wet Nationale Ombudsman waarin vastgelegd is wat de bevoegdheden en verplichtingen van zo’n Nationale Ombudsman zijn. Uitspraken van de Nationale Ombudsman zijn niet bindend, zoals die van een rechter.

Guido van Woerkom

Het heeft de Tweede Kamer behaagd meneer Guido van Woerkom aan te stellen als Nationaal Ombudsman. Dat is niet zonder slag of stoot gegaan, want meneer Van Woerkom maakte een paar jaar geleden een erg onaardige, niet te zeggen discriminerende, opmerking over Marokkaanse taxichauffeurs. Hij zei in 2010 namelijk dat hij “zijn vrouw niet alleen met de taxi liet gaan omdat er nog weleens een Marokkaan achter het stuur zou kunnen zitten”. Achteraf maakte hij daar excuses voor en de affaire verdween al gauw in de vergetelheid.

Tot hij werd voorgedragen als Nationale Ombudsman, that is.

Politici van onder meer de PvdA, SP en GroenLinks, het Landelijk Beraad Marokkanen en het Samenwerkingsverband van Marokkaanse Nederlanders maakten daar dus gevoeglijk bezwaar tegen. Ook de waarnemend Nationale Ombudsman Frank van Dooren gaf geluid over deze heikele kwestie en verklaarde het volgende in Nieuwsuur:

“De Nationale ombudsman is een Hoog College van Staat. De ombudsman is een onafhankelijke instelling die burgers helpt met klachten over de overheid. Voor het gezag van het instituut van de Nationale ombudsman is het van het grootste belang dat iedereen in Nederland vertrouwen heeft dat de ombudsman zonder vooringenomenheid zijn ambt uitoefent. Ik ga ervan uit dat de Tweede Kamer zich bewust is dat vertrouwen essentieel is voor het functioneren van de Nationale ombudsman.”

Oepsie.

De Tweede Kamer stemde op 5 juni 2014 toch in met de benoeming van Van Woerkom tot Nationale ombudsman, 91 Kamerleden stemden voor zijn benoeming en 53 tegen.

Tot tranen geroerd nam meneer Van Woerkom opnieuw afstand van zijn opmerking, met een mooie anekdote over de Marokkaanse taxichauffeur van zijn vader. Ook heeft meneer van Woerkom inmiddels een gesprekje gehad met zijn waarnemer over diens uitspraken. Aangezien meneer Van Woerkom in Buitenhof al zei dat hij dat anders gedaan zou hebben laat de inhoud van dat gesprek zich raden.

Vertrekpremie ANWB

Guido van Woerkom is sinds augustus 1999 hoofddirecteur van de ANWB en hij legt per 1 augustus die functie neer. De ANWB wil een aantal bestuurlijke veranderingen door gaan voeren en meneer Van Woerkom vond “het niet voor de hand liggen daarbij een hoofdrol te spelen”. De goede man wilde, na vijftien jaar de baas van de ANWB te zijn geweest, bovendien “graag nog een keer elders aan de slag gaan”.

Nochtans blijkt nu dat meneer Van Woerkom mag rekenen op een vertrekpremie van een slordige 310.000 euro. Ik hoor u denken. Dat is toch niet nodig wanneer je van baan naar baan verhuist?  Daarnaast, vertrekpremies werden toch alleen bij een gedwongen vertrek uitgekeerd?

Een woordvoerder van de ANWB heeft inmiddels gepoogd daar wat nuance in te brengen. Daarbij maakt hij de zaken wel heel ingewikkeld: Hij stelde dat geen sprake is van ontslag én ook niet van vrijwillig opstappen.

“Daar zit nog iets tussen. Er zijn gesprekken geweest tussen Van Woerkom en de raad van commissarissen waarin gesproken werd over vragen als: wordt het niet eens tijd en zijn we op elkaar uitgekeken? Zo is dat ergens een keer gegaan.” 

Wie overigens het jaarverslag van de ANWB leest komt ook nog tot de ontdekking dat de variabele beloning van de hoofddirectie werd verlaagd omdat de doelen niet werden gehaald. De totale beloning van de hoofddirectie vorig jaar steeg echter toch, door de vertrekpremie voor meneer Van Woerkom.

Meneer Van Woerkom schrijft het volgende in het voorwoord van het ANWB Maatschappelijk Jaarverslag 2013:

“De effecten van de economische crisis waren in 2013 ook bij de ANWB nog steeds voelbaar. Dit heeft ons genoodzaakt bij een aantal onderdelen van de ANWB reorganisaties door te voeren met een verlies van in totaal enkele honderden banen. Middels een sociaal plan proberen we de gevolgen voor de betreffende medewerkers zoveel mogelijk te beperken, idealiter door hen naar een nieuwe baan te begeleiden.”

Kom zeg. Daar heb ik iets tegen. Bonussen en torenhoge vertrekpremies voor bobo’s terwijl er aan de onderkant van de bedrijfsvoedselketen ontslagen vallen zijn gewoon niet te verteren. De werknemers die onder het bezielend beleid van meneer Van Woerkom ontslagen werden konden ook niet rekenen op zo’n royale vertrekpremie die moet dienen hen “tijd te geven voor het vinden van een nieuwe job”.

Meneer Ton Heerts, voorzitter van de FNV, vindt dat meneer Van Woerkom die vertrekpremie terug moet geven, “anders kan hij geen Nationale Ombudsman worden”. Omdat meneer Van Woerkom van baan naar baan vertrekt is een (hoge) vertrekpremie onnodig en daarbij wijst meneer Heerts fijntjes en geheel terecht op de nieuwe ontslagregels, die volgend jaar ingaan. Dan wordt het makkelijker én goedkoper voor werkgevers om werknemers te ontslaan.

De leden van de ANWB zijn er ook al niet blij mee. Het regent opzeggingen.